Piaget'nin Bilişsel Gelişim Teorisi

Piaget gelişim psikolojisi alanında 20. yüzyılın en etkili araştırmacılarında biriydi. Aslında biyoloji ve felsefe alanında çalışmıtı ve kendisini genetik epistomolojist olarak düşünebiliriz. Asıl ilgi alanı biyolojik t...

Kategori: Psikoloji ve Psikolojik Danışmanlık Kuramları | Tarih: 2011-04-20 | Okunma: 20243 | Ekleyen: Serdal GÜR

Piaget gelişim psikolojisi alanında 20. yüzyılın en etkili araştırmacılarında biriydi. Aslında biyoloji ve felsefe alanında çalışmıtı ve kendisini genetik epistomolojist olarak düşünebiliriz. Asıl ilgi alanı biyolojik tesirlerin "Nasıl biliriz"in (How we come to know) üzerindeki etkileridir. İnsanla hayvanı ayıran şeyin "Soyut Sembolik Akıl Yürütme" (Abstract Symbolic Reasoning) yeteneği olduğuna inanıyordu. Piaget'nin görüşleri genelde sosyal etkileşimleri idrak ve davranışın ana kaynağı olarak akbul eden Lev Vygotsky (1896-1934) ile karşılaştırılır.

Piaget çocukların nasıl düşündüğüyle ilgilendi. Küçük çocukların cevaplarının nitelik bakımından büyük çocuklarınkinden farklı olduğunu gördü. Bu durum onun küçük çocukların aptal değil sadece büyüklerden farklı düşündüklerini kavramasını sağladı.

Bu teorinin 2 önemli yönü var: Bilme sürecinin oluşumu ve bu yeteneği elde ederken yavaş yavaş geçtiğimiz evreler.

Duyusal Motor Dönemi (Doğum-2 yaş):

Piaget bu evrelerin yaşa göre sıralanmasına karşı olmasına rağmen, çoğu araştırmacı ilk iki yılı Sensorimotor Aşaması olarak değerlendirir. Bebekler genel olarak duyuları ve motor hareketlerini çevreyi tanıma aracı olarak kullanır. Mesela, eğer bir bebek bir nesneyi göremiyorsa ya da dokunamıyorsa, o nesneyi aramayı bırakır. Bu durum bebeklerin nesneler onların görüş alanlarında olmasalar bile var oldukları kuralını kavramalarına kadar devam eder.

Bu aşamanın karakteristik sınırlaması "sadece yaparak düşünme"dir.Sensorimotor bebekler fiziksel şeylerle ilgili bilgi kazanırlar.

İşlem Öncesi Dönemi (2-7 yaş):

Piaget'nin 2. aşaması okul öncesi çağına denk gelir. Çocuklar aynen nesneleri temsil eden dili kullandıkları gibi sembol kullanmaya başlarlar. Mesela, çocuk görünürde olmadığı halde "elma" dendiğinde neyin kastedildiğini anlar. Fakat, bu aşamadaki çocuk birşeyleri sadece somut olaylardan öğrenirken, ergen soyut öğrenme yetisine de sahiptir. Aynı zamanda Preoperational çocuk diğer kişilerin bakış açıları olduğundan habersizdir. Egocentric düşünce ve dile sahiptir.

İşlem öncesi dönem düşüncesinin bazı sınırlamaları şunlardır. İlk olarak, Preoperational çocuklar "korunma" (conservation) konusunda yanlışa düşerler. Eğer 4 elma birleşik bir halde gösterildikten sonra aynı elmalar gözleri önünde birbirlerinden uzaklaştırılırsa bu sefer aralarında mesafe olan elmaların daha çok olduğunu söyleyeceklerdir. Nesnelerin görünümü çocukların yanlış bir kanı geliştirmesine neden olur.

Çocuklar genelde 5-6 yaşlarında sayılarla ilgili "korunma" kuralını, 7-8 yaşlarında ise maddelerle alakalı "korunma" kuralını öğrenirler.

Ayrıca, bu aşamadaki çocuklar bir olayı değerlendirirken sadece olayın bir yanına odaklanırlar ve diğer yanları görmezden gelirler.

Son olarak da, bazen aralarında bir ilişki olmayan nesneler arasında ilişki kurarlar. Mesela, şunu diyebilirler; "Bir elma kırmızısya, o zaman yeşil bir meyve elma olamaz".

Somut İşlemler Dönemi (7-11 yaş):

Bu aşama genelde ilkokul çağını temsil eder.Somut işlemlere geçmiş çocuk mantıklı düşünmeye başlar. İşlemler kişisel tecrübelere dayanır. İşlemler somut olaylarda olur ama soyut manipülasyon görülmez.

Somut işlemler çocuğa birçok sınıfı daha büyük bir sınıfa gruplandırmak ya da farklı sınıfları bir düzenli bir şekilde bir araya getirmesine olanaak sağlar.

Ayrıca, somut işlem yeteneği çocuğa nesneleri birden fazla yönünü dikkate alarak sıralama yapabilme özelliğini kazandırır. Bu aşamadaki çocuklar "korunma" testlerinde başarılıdırlar. Somut operasyondaki çocuk bir işlemi yaptıktan sonra onu eski haline de getirebilir.

Bu dönemin sınırlaması işlemlerin sadece somut nesneler üzerinde uygulanabilir olması ve aynı anda 2 özelliğe birden odaklanmaya müsade etmemesidir.

Soyut İşlemler Dönemi (11 yaş ve Sonrası ):

Kabaca 11 yaşında itibaren çocuklar bir problemi değerlendirirken bütün olasılıkları göz önünde bulundurmaya başlarlar. Somut gerçekleri açıklayan öneriler üzerinde düşünebilirler. İlerde olabileceklere göre plan kurabilme yeteneğine sahip olurlar.

Bu dönemdeki en önemli olaysa çocukların artık soyut olarak da düşünmeye başlamasıdır. Soyut düşünceye dayalı karmaşık problemleri çözebilirler.

Bu aşamadaki çocuklar bir problemi tanıyabilir ve tanımlayabilirler. Problemle alakalı alternatif hipotezler üretebilirler, problemi çözebilecek farklı yollar deneyebilirler.

Psinema.net